10 lipca 1941 roku w podlaskim Jedwabnem spłonęło w stodole co najmniej 300 żydowskich obywateli tego miasteczka. W 2000 roku ukazała się książka J.
T. Grossa Sąsiedzi , której tezę sprawczej roli miejscowych Polaków jednoznacznie potwierdziło śledztwo prokuratora IPN, Radosława Ignatiewa. Na prokuratorskie wnioski powołują się zwolennicy Grossa. Natomiast ich przeciwnicy nadal polemizują z Sąsiadami , domagając się od IPN-u wznowienia ekshumacji i równocześnie ignorując przytoczone przez R. Ignatiewa świadectwa.
Niniejsza książka proponuje odmienne podejście do tego trudnego i skomplikowanego zagadnienia. Jej punkt wyjścia stanowi dogłębną analizę opublikowanych i powszechnie dostępnych, lecz dotychczas ignorowanych, wyników IPN-owskiego dochodzenia, uzupełnionych również opublikowanymi, ale przeoczonymi bądź pominiętymi świadectwami nie tylko na temat 10 lipca 1941 roku, ale całej zrealizowanej w kilkudniowych odstępach zbrodniczej serii mordów na żydowskiej ludności Wąsosza, Radziłowa i Jedwabnego, ze szczególnym podkreśleniem tego ostatniego. Wyciągnięte z analizy tych materiałów wnioski nie tylko wskazują na niemieckie sprawstwo i wykonawstwo tej potwornej zbrodni, ale również pozwalają wyjaśnić mechanizmy, które doprowadziły do upowszechniania powszechnie przyjętej wersji jedwabieńskiej tragedii.