Jam dwór polski co walczy mężnie i strzeże wiernie - głosi dumny napis na elewacji jednej z mazowieckich siedzib. Dziś strzeże przede wszystkim naszej pamięci. Otoczone wyszczerbionymi blankami warowne zamki, tajemnicze podgórskie kasztele, przysadziste, kryte gontem wiejskie dwory czy położone w pięknych parkach i ogrodach magnackie pałace są kotwicami osadzającymi w krajobrazie naszą historię. Kojarzą się z królami, historycznymi wydarzeniami, bohaterami, którzy do nich wracali, wypocząć po trudach służby Ojczyźnie. Przez stulecia zmieniał się ich kształt, zdobnictwo i wyposażenie, ale trwały.
Dzieliły z krajem chwile chwały i momenty klęski, płonęły i były dźwigane z ruin. Potop szwedzki i II wojna światowa były ciosami najmocniejszymi, ale nie można zapominać o ogromie szkód, jakie zabytkowym rezydencjom wyrządził okres powojenny i burzliwe lata reformy rolnej. Ograbione i opuszczone, stały, czekając, aż nieubłagany czas obróci je w ruinę. Niektóre dzięki konserwatorom i nowym właścicielom uniknęły smutnego losu.
Książka opisuje ponad 150 najbardziej malowniczych obiektów, choć zapewne każdy z Czytelników potrafi wskazać inne miejsca, równie piękne i interesujące. Zawiera przeso 220 zdjęć wykonanych przez najlepszych polskich fotografików. Prezentuje nie tylko pałace, zamki i dwory doskonale znane, ale także takie, które drzemią z dala od utartych szlaków turystycznych, czekając, aż miłośnicy przesości i krajoznawczych wędrówek odkryją ich urodę.