Przejęcie przez Instytut Pamięci Narodowej i udostępnienie historykom dokumentów pozostałych po komunistycznym aparacie bezpieczeństwa otworzyło nowe możliwości badawcze nad najnowszymi dziejami Polski, w tym również nad dziejami wychodźstwa. Wprowadzenie do obiegu naukowego wielu niedostępnych dotąd źródeł pozwoliło odkryć nieznane fakty, wpłynęło na uszczegółowienie dotychczasowej wiedzy oraz przewartościowanie niektórych opinii czy hipotez. Działania podejmowane przez władze PRL wobec wychodźstwa zmierzały do rozpoznania poszczególnych środowisk, przekształcenia emigracji w neutralną politycznie grupę polonijną, a następnie do pozyskania jej dla pozytywnej współpracy z krajem. Rutynowymi działaniami wywiadu peerelowskiego były: inwigilacja, budowanie agentury oraz pogłębianie dezintegracji środowisk emigracyjnych. Zwalczanie wrogiej działalności, wzniecanie antagonizmów i jałowej rywalizacji miały przyspieszyć rozbicie wychodźstwa, by tym skuteczniej doprowadzić do likwidacji emigracji politycznej jako zjawiska. Zamieszczone w książce artykuły są wynikiem moich kilkuletnich studiów nad historią drugiej emigracji oraz nad działaniami komunistycznego aparatu bezpieczeństwa wobec wychodźstwa. Przygotowując niniejszy wybór, chciałem na konkretnych przykładach pokazać metody pracy operacyjnej wywiadu PRL wobec emigracji. Nie jest to oczywiście pełny obraz, raczej fragment większej całości. Tych kilka jednostkowych przypadków pokazuje, jak złożone, zróżnicowane i zarazem ciekawe były to sprawy. ? Krzysztof Tarka