Bezwzględna despotka i przyjaciółka filozofów, przebiegła w polityce i rozmiłowana w sztuce. Zwycięska imperatorowa i nienasycona kochanka. Semiramida i Messalina Północy.
Caryca Rosji Katarzyna II zwana Wielką jest obiektem najwyższych pochwał i najcięższych oskarżeń. Mieni się liberalną, a postępuje jak autokratka: tortury i morderstwa są nieodłączną częścią jej polityki. Wzniosłe idee filozofów nie przeszkadzają jej umacniać poddaństwa, a mimo to dla swego ludu pozostaje ukochaną ?mateczką . Ostentacyjnie wspiera pisarzy i artystów, ale to tylko propaganda na użytek oświeconej Europy. W miłości jest wstydliwa w słowach, rozwiązła w czynach. Obdarzona krwistym i porywczym temperamentem, mężczyzn ma za narzędzia rozkoszy. Rządzi twardą ręką, krwawo tłumi bunty, prowadzi zręczne gry polityczne i zwycięskie wojny. Unicestwienie potęgi tureckiej, przyłączenie Krymu, rozbiory Polski ? zawsze w imię świętych interesów imperium. Żelazną wolą, pracowitością i inteligencją osiąga wszystko, czego pragnęła. Poślubia nie tylko następcę rosyjskiego tronu, którego zamorduje niebawem ? poślubia samą duszę rosyjskiego narodu. Niemka, w której żyłach nie płynie ani kropla krwi rosyjskiej, staje się ucieleśnieniem Rosji.
Henri Troyat, wybitny pisarz francuski, członek Akademii Francuskiej, znawca dziejów Rosji, autor wielu biografii, m.in. Piotr Wielki i Iwan Groźny, w porywającej książce kreśli barwny, wielowymiarowy portret Katarzyny Wielkiej: bezwzględnej władczyni rozkazującej królom i żywej kobiety z krwi i kości, ulegającej ludzkim namiętnościom.