?Autorka złapała mnie za gardło już pierwszym zdaniem i trzymała do końca ? czytałam tę książkę ze ściśniętym sercem. Polecam ją każdemu, kto chciałby poznać życie, twórczość, myśli i sekrety Marii Jaremy, wybitnej polskiej artystki ? bezkompromisowej i szalenie inteligentnej kobiety. Dawno nie czytałam tak dobrej biografii ? Magdalena Grzebałkowska.
Gdzie jest Maria?
Maria Jarema. Ona o sobie zawsze: Jarema. O niej najczęściej: Jaremianka. Kobieta awangarda. Emancypantka, zaangażowana aktywistka ? niekwestionowany autorytet. Jedna z najzdolniejszych i najbardziej charyzmatycznych artystek XX wieku. Dziewczyna ze Starego Sambora na Kresach, która przyjechała do Krakowa, by ?wymyślić sztukę na nowo . Studiowała pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego, współtworzyła Grupę Krakowską i teatr Cricot, właśnie z nią najchętniej współpracował Tadeusz Kantor.
Ukochana żona Kornela Filipowicza, matka Aleksandra, siostra bliźniaczka Nuny, ceniona przyjaciółka m.in. Różewiczów, Sternów, Przybosiów. W ich wspomnieniach jawi się jako wcielenie ruchu, zmienna, zachwycająca postać, która pozostawiała po sobie wrażenie niedosytu. Gdy poznała diagnozę swojej choroby, pracowała w zapamiętaniu, by namalować każdy kolejny obraz ? chociaż jeszcze jeden. Jej prace wciąż zdumiewają nowatorstwem pomysłów, inspirują i prowokują. ?Nie umarła ? twierdzili zgodnie jej bliscy.(...) Za stolikiem siedzi Maria i patrzy na mnie. Jej twarz wydaje się nieruchoma, ale to złudzenie, bo każde, nawet najdrobniejsze drgnienie, nieznaczne pochylenie głowy, prawie niewidoczny skręt szyi, rozchylenie warg, mrugnięcie powiek, sprawia, że Maria nie przestaje byś sobą, nieustannie się zmienia. (...) Ta zmienność, a jednocześnie tożsamość ? jest właśnie życiem. Daje poczucie trwałości naszego istnienia i wieczności naszych uczuć ? Kornel Filipowicz, Fizjologia.
Agnieszka Dauksza ? laureatka Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej za najlepszą książkę 2017 roku (Klub Auschwitz i inne kluby). Finalistka Nagrody Naukowej ?Polityki (2018). Autorka książek Kobiety na drodze. Doświadczenie emancypacji, Afektywny modernizm. Doktor literaturoznawstwa, pracuje na Wydziale Polonistyki UJ.