Dzieje ruchów heretyckich i działalność Inkwizycji stanowią jeden z najważniejszych problemów historii społecznej średniowiecznej Europy i historii mentalności tego okresu. Instytucją, która miała zwalczać ruchy heretyckie, była Inkwizycja. Powołana przez papiestwo w XIII wieku do tropienia i sądzenia heretyków, zwalczała ich przy pomocy władzy świeckiej, stosując środki terroru: surowe kary kościelne, więzienie, konfiskatę mienia i śmierć na stosie. Dzieje Inkwizycji wskazują, że niejednokrotnie stawała się ona narzędziem polityki papieskiej lub monarszej. Konflikty występujące między Kościołem a państwem na tle rywalizacji o władzę i wpływy sprawiły, że okrutny i bezwzględny, działający niezawodnie system kontrolno-represyjny nie zawsze mógł się w pełni rozwinąć.